Vrijdag 15 juni j.l. hielden we weer onze jaarlijkse excursie. Dit maal was Heteren de locatie waar het gebeurde.

WIENERBERGER

’s Morgens werden bijna 50 deelnemers welkom geheten in de kantine van steenfabriek Wienerberger waarna men in drie groepen de fabriek in toog.

Jan Derk van Geijn (1757-1814), rentmeester uit Gendt, pacht de oven al in 1789. Koopt later met zwager Nicolaas Arntz en landbouwer Willem Hoogveld jr. oven en gronden. Lucia Koppers, weduwe van Van Geijn huwt ondernemer Martin Vesterik in 1818.  Richardus pacht de oven in 1846 van Jacoba Meijer, nicht van Vesterik. Later trouwt hij haar en wordt de grondlegger van het steenbakkersgeslacht Van Wijck. Steenfabriek A. J. van Wijck 1896. Arnoldus moderniseert het productieproces. In 1917 wordt een ringoven gebouwd. Onder Richardus S. van Wijck wordt de onderneming een NV. Er volgen diverse moderniseringen (elektriciteit, bouw van ringovens etc.). Na diverse overname’s is de fabriek dus thans onderdeel van Wienerberger.

Terwijl de deelnemers een rondgang door de fabriek maakten werd buiten een bijzondere boekenmarkt opgezet met boeken over het thema grofkeramiek. Overcomplete boeken van zowel het Nederlands Dakpannenmuseum als uit het archief van de SHG werden hier ver onder de antiquarische prijs verkocht.

ZILVERSCHOON (RANDWIJK)

Aansluitend werd de lunch gebruikt alvorens te vertrekken naar enkele honderd meters verder gelegen complex van steenbakkerij Randwijk. Hier werd met ontvangen door Derk Zilverschoon van steenbakkerij Zilverschoon en Gerrit Anneveld, voorzitter van de Gelderse Smalspoorstichting.

Deze steenoven is omstreeks 1926 gebouwd als gesloten continu-ringoven en in 1977 omgevormd tot zigzag-vlamoven. De in vuurvaste steen opgetrokken oven op rechthoekig grondplan beschikt over 12 kamers die bereikbaar zijn via evenzoveel stalen kruipoorten in de lange zijden van het gebouw. In de segmentboogvormige gewelven van de kamers zijn vier rijen ronde stookgaten uitgespaard. De stookzone verplaatst zich geleidelijk door de kamers via het meandervormig geknikte rookkanaal.

Verschillende overnames door ondernemers als Mijnlieff, Leccius de Ridder en Filippo. Thans is de oven nog in het bezit van de familie Hardeveld.

Derk Zilverschoon heeft nu een unieke steenbakkerij op dit terrein waar men zowel machinaal als handmatig alle vormen van (restauratie)baksteen kan produceren. Gestookt wordt in periodieke ovens. De oude zigzagoven is na restauratie niet meer in gebruik genomen.

SMALSPOOR

Annex op het terrein heeft de Smalspoorstichting hier een vast onderkomen gevonden. De Gelderse Smalspoor Stichting is in 1984 officieel opgericht met als doelstelling het in stand houden van de kennis en de historie van het smalspoor. Tijdens speciale rijdagen werd de collectie getoond aan het publiek en in 1991 was de samenwerking met speeltuin ‘De Blije Dries’ en feit. Bezoekers van deze speeltuin in Wijchen, konden op bepaalde dagen en ritje maken met de smalspoortrein. Deze samenwerking werd in 1996 weer beëindigd. De collectie, waaronder 15 stoomlocomotieven, werd in Nijmegen opgeslagen en na 14 maanden werd een prachtige nieuwe locatie gevonden, het terrein van steenfabriek Wienerberger Erlecom in de Ooijpolder. Er werd een depot aangelegd en de collectie werd uitgebreid. Er werd een mooie nieuwe spoorlijn gerealiseerd en er werden voor publiek open dagen georganiseerd. Voor het eind van 2006 werd de Gelderse Smalspoor Stichting echter weer genoodzaakt van locatie te veranderen, doordat er naast de steenfabriek een zandwinningsgebied ontstond. De verhuizing bracht Smalspoor naar het terrein van Steenbakkerij Randwijk in Heteren, een rijksmonument waar stenen nog met een kolengestookte ringoven op een ouderwetse manier konden worden gebakken. Zoals eerder gemeld is de oven is gerestaureerd en wordt thans niet meer gebruikt.

Na deze bezoeken waarbij de deelnemers ook een rondje op het terrein konden meerijden met een smalspoortreintje, toog men weer terug naar de vestiging van Wienerberger voor een afsluitend drankje. Een aantal deelnemers had zich eveneens ingeschreven voor een barbecue. Dankzij met name de bijzondere inzet van ons bestuurslid Eelco Koning en het bijzonder fraaie weer werd ook deze excursie weer een succes. We danken allen die hebben bijgedragen aan deze dag. Graag zien we elkaar weer bij een volgende keer.